Εκεί είναι χτισμένα ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής πετρόκτιστα σπίτια και αρχοντικά, περίτεχνες αυλόπορτες, εκκλησίες με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον Άγιο Βλάσιο με το εξάγωνο καμπαναριό, γραφικά καλντερίμια, βρύσες και κολυμπήθρες, καθώς και η φυσική πισίνα με καθαρά νερά της, που βρίσκεται στο δρόμο πριν το Μικρό Πάπιγκο.

Στο Μικρό Πάπιγκο βρίσκονται οι αφετηρίες πολλών μονοπατιών που οδηγούν στο βουνό της Τύμφης, στο καταφύγιο της Αστράκας και στη Δρακόλιμνη.

Αφήνουμε τα Γιάννενα λοιπόν και φεύγουμε για Ζαγοροχώρια με βόρεια κατεύθυνση (προς Κόνιτσα). Στα 35 χλμ. θα περάσουμε το ιστορικό Καλπάκι, στην είσοδο του οποίου μπορούμε να επισκεφθούμε το Πολεμικό Μουσείο. Ακόμη 4 χλμ. και θα συναντήσουμε πινακίδα που μας δείχνει το δρόμο που φεύγει δεξιά προς Αρίστη (10 χλμ.) και Πάπιγκο (23 χλμ.).

Μετά την Αρίστη θα κατηφορίσουμε μέχρι τον ποταμό Βοϊδομάτη, θα περάσουμε τη γέφυρα και θα αρχίσουμε να ανεβαίνουμε απότομα στριφογυρίζοντας λες και είμαστε στο carousel του λούνα παρκ: μέσα σε απόσταση 3 χλμ. από το ποτάμι θα περάσουμε τουλάχιστον 17-18 φορές από φουρκέτες 180°, δηλαδή τα περιβόητα "καγκέλια του Πάπιγκου", όπου χρειάζεται αυξημένη προσοχή όταν το οδόστρωμα είναι ολισθηρό και δη στην κατηφόρα. Μετά τα καγκέλια η κατάσταση ομαλοποιείται.

Το Πάπιγκο είναι στην ουσία δύο χωριά ή αν προτιμάτε ένα χωριό με δύο μαχαλάδες. Πρώτα θα μπούμε στο Πάπιγκο (έτσι το γράφει η ταμπέλα, δηλαδή τυπικά δεν υπάρχει "Μεγάλο Πάπιγκο") και 3 χλμ. μετά στο Μικρό Πάπιγκο, που απέχει 65 χλμ. από τα Γιάννενα. Το υψόμετρο στο Πάπιγκο είναι περίπου 980 μ. και στο Μικρό Πάπιγκο 1.040 μ. Είναι σίγουρα από τα ωραιότερα χωριά του Ζαγορίου, ίσως και τα πιο τουριστικά, ενώ πρέπει να σημειώσουμε ότι έχουν χαρακτηρισθεί προστατευόμενοι παραδοσιακοί οικισμοί. Ο πληθυσμός στο Πάπιγκο μειώθηκε αισθητά κατά τις δεκαετίες του '40, του '50 και του '60 και έφτασε κατά την απογραφή του 1971 να αριθμεί μόλις 95 κατοίκους. Ήδη όμως, από τα τέλη της δεκαετίας του '70 παρουσιάζει σταδιακή αύξηση κι έτσι σήμερα προσεγγίζει τους 250 κατοίκους (και στους δύο οικισμούς μαζί). Κάθε χρόνο, στα μέσα Νοεμβρίου, ο Εξωραϊστικός Σύλλογος Παπίγκου διοργανώνει βραδιά τσίπουρου με παραδοσιακή μουσική, μεζέδες, δωρεάν κρασί και άφθονο τσίπουρο.

Πάπιγκο, το ωραιότερο από τα Ζαγοροχώρια

Στο Πάπιγκο ξεδιπλώνεται σε όλο της το μεγαλείο η τέχνη των Ζαγορίσιων μαστόρων να αξιοποιούν καταπληκτικά το μόνο αγαθό που έδωσε η φύση σε αφθονία σε τούτη τη γωνιά της πατρίδας μας: την πέτρα. Πανέμορφα παραδοσιακά σπίτια με πέτρινη σκεπή, καλοδιατηρημένα καλντερίμια, όμορφες πέτρινες βρύσες, όλα από πέτρα. Κι όλα αυτά με φόντο τους "Πύργους της Αστράκας", μια σειρά από πέντε τεράστιους βραχώδεις σχηματισμούς του όρους Γκαμήλα (ή Τύμφη) που υψώνονται ακριβώς πάνω από τα σπίτια, πραγματικό χάρμα οφθαλμών.

Μόλις φτάσουμε στο Πάπιγκο θα βρούμε στα αριστερά μας ωραιότατο και ευρύχωρο δωρεάν πάρκινγκ, όπου καλό είναι να αφήσουμε το όχημά μας και να συνεχίσουμε με τα πόδια, εκτός αν έχουμε να ξεφορτώσουμε βαλίτσες κλπ. Στα δεξιά μας θα βρούμε την πρώτη εκκλησία του χωριού, που ολοκληρώθηκε το 1852 και είναι αφιερωμένη στον Άγ. Βλάσιο, στον Άγ. Δημήτριο και στην Αγ. Τριάδα. Ακριβώς δίπλα της βρίσκεται και το επιβλητικό εξάγωνο πέτρινο καμπαναριό του 1887. Λίγα μέτρα μετά το ναό θα βρούμε και την "Καλλίνειο Σχολή" που χτίσθηκε το 1897 και στέγαζε μέχρι πρόσφατα το δημοτικό σχολείο. Το χωριό βέβαια είχε ελληνικό σχολείο ήδη από το 1780. Είναι πατρίδα αρκετών ανθρώπων των γραμμάτων: εδώ γεννήθηκαν ο εκδότης της ελληνικής εφημερίδας "Ίρις" στο Βουκουρέστι Ζαχαρίας Σαρδέλης το 1830, ο φιλόλογος, δημοσιογράφος και μελετητής της εκπαιδεύσεως τυφλών και κωφαλάλων Μιχαήλ Αναγνωστόπουλος ή Ανάγνος το 1837 καθώς και ο γλωσσολόγος και πανεπιστημιακός καθηγητής Γεώργιος Αναγνωστόπουλος το 1884.

ΣΤΙΣ ΚΟΛΥΜΠΗΘΡΕΣ

Στις κολυμπήθρες του Πάπιγκου

Αφού σεργιανίσουμε στα γραφικά σοκάκια θα πάρουμε το δρόμο, ο οποίος ξεκινάει ανάμεσα από την εκκλησία και το σχολείο και θα μας οδηγήσει σε 3 χλμ. στο Μικρό Πάπιγκο. Στα μισά περίπου του δρόμου θα προσέξουμε αριστερά μας χαρακτηριστική καταπράσινη ρεματιά. Πρόκειται για το ρέμα του Ρογκοβού, το οποίο σχηματίζει μεγάλες φυσικές πισίνες, που οι ντόπιοι ονομάζουν οβίρες ή κολυμπήθρες. Εδώ κατά τους θερμούς μήνες του καλοκαιριού πολύς κόσμος κάνει το μπανάκι του.

ΜΙΚΡΟ ΠΑΠΙΓΚΟ

Στη συνέχεια θα φτάσουμε στο Μικρό Πάπιγκο. Τα αυτοκίνητα ευτυχώς δεν μπορούν να μπουν μέσα στα στενά λιθόστρωτα καλντερίμια. Όλοι παρκάρουν δίπλα στην εκκλησία των Ταξιαρχών με τον αιωνόβιο πλάτανο. Ακολούθως κατηφορίζουμε στο σοκάκι και στα 40 μ. στα αριστερά μας θα βρούμε το «Κέντρο Ενημέρωσης για τη Φύση και τον Πολιτισμό στο Ζαγόρι», το οποίο δημιούργησε το WWF στο κτήριο του παλιού δημοτικού σχολείου, δωρεά του Μιχαήλ Αναγνωστόπουλου. Ανοιχτό για επίσκεψη:
Δευτέρα - Τρίτη - Τετάρτη:
10:30 - 17:30 (το χειμώνα)
11:00 - 18:00 (το καλοκαίρι)
Παρασκευή - Σάββατο - Κυριακή - αργίες:
11:00 - 18:00.

ΣΤΗ ΔΡΑΚΟΛΙΜΝΗ

Το Μικρό Πάπιγκο αποτελεί βάση για πολλούς ορειβάτες που ξεκινούν την ανάβαση είτε προς τη θρυλική Δρακολίμνη είτε προς τα διάσημα σπηλαιοβάραθρα της Αστράκας είτε προς την κορυφή (2.497 μ.). Το ευκρινέστατο και καλοσημαδεμένο μονοπάτι αρχίζει από τα τελευταία σπίτια του χωριού, ύστερα από μία ώρα βγαίνει από το δάσος, ανηφορίζει σε γυμνό τοπίο, περνάει τέσσερις πηγές σε διαφορετικά υψόμετρα και οδηγεί στο ορειβατικό καταφύγιο στα 1.940 μ. (τηλ. 6973223100). Από κει κατηφορίζει μέχρι την ξερόλουτσα του Τσουμάνη και τελικά ανεβαίνει (σε συνολικά 4 με 5 ώρες από το Μικρό Πάπιγκο) ως τα 2.050 μ. στην περίφημη Δρακολίμνη, πόλο έλξης τόσο για Έλληνες όσο και για αλλοδαπούς ορειβάτες. Έχει σχήμα καρδιάς, έκταση περίπου 8 στρέμματα, διάμετρο περίπου 120 μ., μέγιστο βάθος γύρω στα 12 μ. και θερμοκρασία νερού σε περίοδο καύσωνα 18°-19° C, οπότε και πολλοί τολμηροί επιχειρούν μια βουτιά. Δράκος φυσικά δεν υπάρχει πια, υπάρχουν όμως αλπικοί τρίτωνες, κάτι μικροσκοπικές άκακες σαυρίτσες. Μετά τη βουτιά πάμε να απολαύσουμε και τη θέα. Ανεβαίνουμε εύκολα στο χείλος του γκρεμού και ξετυλίγονται μπροστά μας εικόνες απείρου κάλλους: η Αλβανία, ο Γράμμος, ο Σμόλικας, η Βασιλίτσα, η Κόνιτσα, η λάκκα του Αώου, η Μονή Στομίου, όλα στο πιάτο.

Άλλος μαγνήτης στην Γκαμήλα είναι τα 5 παγκοσμίου φήμης σπηλαιοβάραθρά της. Πιο γνωστά τα "Προβατίνα" και "Χάσμα του Έπους". Ειδικότερα, η Προβατίνα είναι ένα εντελώς κατακόρυφο φυσικό πηγάδι με βάθος περίπου 407 μ., το δεύτερο βαθύτερο του πλανήτη. Κατάβαση εφικτή μόνο με συνοδεία έμπειρων σπηλαιολόγων αναρριχητών. Για να φτάσουμε εκεί παίρνουμε αρχικά από το Πάπιγκο το ίδιο μονοπάτι που ανεβαίνει για το καταφύγιο αλλά λίγο ψηλότερα πρέπει να πάρουμε άλλο μονοπάτι ακολουθώντας τη σχετική σήμανση.

Να πούμε τέλος ότι για όσους βαριούνται το περπάτημα και προτίθενται να βάλουν το χέρι στην τσέπη υπάρχει κι άλλος τρόπος να ανέβουν στο βουνό! Ρωτήστε στο Μικρό Πάπιγκο.