Εσπρέσο από τον τόπο του

Στην πόλη του Τορίνο δεν έχουν ξεχάσει τα χρόνια που κυριαρχούσε με τη φανέλα της Γιουβέντους. Ακόμη και τώρα, που έχει κρεμάσει τα παπούτσια του, λατρεύεται σαν ήρωας.

Στο ίδιο πηγαδάκι, λαμπερή και με ένα μόνιμο χαμόγελο στα χείλη, η δήμαρχος του Τορίνο, Κιάρα Απεντίνο, έπινε προσέκο και δοκίμαζε παγωτό παρμεζάνα. Η 33χρονη επιχειρηματίας, που έκανε τη μεγάλη έκπληξη με το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, κερδίζοντας πριν από περίπου ενάμιση χρόνο τη δημαρχία από τον κατά γενική ομολογία επιτυχημένο προκάτοχό της Πιέρο Φασίνο, είχε 120 εκατομμύρια λόγους να μην κρύβει τη χαρά της. Όση η αξία της επένδυσης που έκανε η εταιρεία Lavazza, κατασκευάζοντας τα νέα κεντρικά της γραφεία στην πόλη όπου το 1895 ο Λουίτζι Λαβάτσα έφτιαξε το πρώτο blend σ’ ένα μικρό μανάβικο στη via San Tommaso 10.

Σήμερα, ένα χιλιόμετρο περίπου από εκείνο το σημείο όπου άρχισαν όλα, ένα εντυπωσιακό συγκρότημα 30.000 τετραγωνικών αποτελεί πλέον την ολοκαίνουργια έδρα της leader εταιρείας παγκοσμίως στον χώρο του καφέ. Και τα εγκαίνια που πραγματοποιήθηκαν πριν από λίγες ημέρες είχαν την ακτινοβολία που θα ταίριαζε σε μια εταιρεία με τζίρο 2 δις ευρώ (σύμφωνα με τα στοιχεία του 2017), με δραστηριότητα σε περισσότερες από 90 χώρες και 3.000 εργαζομένους. Μια εταιρεία που σερβίρει 27 δις καφέδες τον χρόνο! Η οικογένεια Λαβάτσα είναι ιδιαίτερα αγαπητή στην κοινωνία του Τορίνο, αλλά και εκτός συνόρων της Ιταλίας, καθώς τα μέλη της συγκαταλέγονται στους σύγχρονους μαικήνες της τέχνης και του αθλητισμού. Η 40χρονη Φραντζέσκα Λαβάτσα, λάτρις των εικαστικών, πρόσφατα έγινε μέλος στο ΔΣ του Μουσείου Γκουγκενχάιμ, ενώ ο αδελφός της Τζουζέπε και ο πρώτος της ξάδελφος, Μάρκο, έχουν μεγάλη αδυναμία στο τένις και το αποδεικνύουν με μεγάλες χορηγίες σε Grand Slam τουρνουά.

Όταν πριν από πέντε χρόνια πήραν την απόφαση για την επένδυση, η επιλογή μιας dream team δημιουργών ήταν μονόδρομος για το μήνυμα δυναμισμού και εξωστρέφειας που ήθελαν να εκπέμψουν. Το Nuvola Lavazza όπως ονομάστηκε το έργο («Νuvola» σημαίνει «σύννεφο») ενσαρκώνει τις αξίες της εταιρείας και την ιστορία της, που ξεπερνά τα 120 χρόνια. Μόνο οι καλύτεροι μπορούσαν να επιλεγούν για να δημιουργήσουν έναν χώρο ανοιχτό στην πόλη, στην Ιταλία και στον κόσμο. Τα νέα κεντρικά γραφεία της Lavazza συνδυάζονται με ένα γκουρμέ εστιατόριο, ένα διαδραστικό μουσείο, μια μεγάλη αίθουσα εκδηλώσεων, έναν αρχαιολογικό χώρο, ένα πρωτοποριακό μπιστρό και την έδρα του Ινστιτούτου Εφαρμοσμένων Τεχνών και Σχεδιασμού (IAAD), που φιλοξενεί περισσότερους από 700 νέους δημιουργούς.

Το αρχιτεκτονικό γραφείο του Ιταλού Gino Zucchi ανέλαβε τον σχεδιασμό, έπειτα από διεθνή διαγωνισμό. Και σχεδίασε ένα υπερσύγχρονο κτίριο που διαθέτει πλατινένια πιστοποίηση LEED, την υψηλότερη διάκριση για περιβαλλοντικά και βιώσιμα κτίρια.

Η περιοχή που επιλέχθηκε δεν ήταν τυχαία. Η γειτονιά Aurora, που σημαίνει «αυγή», ήταν μια παραμελημένη συνοικία. Υπό μια έννοια, το έργο αποκαθιστά ένα τμήμα της πόλης που αναπτύχθηκε για βιομηχανικούς σκοπούς και πλέον θα αναπτύσσεται υπό το πρίσμα της αειφορίας. Το Νuvola Lavazza είναι ένα σύμβολο ανοιχτής διάθεσης και ανταλλαγής, όπου οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν, συνεργάζονται, παράγουν, επικοινωνούν. Ένα «οικοσύστημα» βασισμένο στις αρχές της επιχειρηματικότητας και του μοιράσματος.

«Καθημερινό γκουρμέ»

Και φυσικά σ’ ένα τραπέζι φαγητού, μπορεί να γίνει το ιδανικό μοίρασμα. Ο Καταλανός «φιλόσοφος» της κουζίνας Φεράν Αντριά, παλιός φίλος της οικογένειας, την ευχαρίστησε πολλές φορές για τη βοήθειά της στο θρυλικό El Bulli, αλλά και σε άλλα πρότζεκτ του, ανέλαβε να συλλάβει το γαστρονομικό κόνσεπτ –το «καθημερινό γκουρμέ», όπως μας αποκάλυψε– του νέου εστιατορίου Condividere («μοιράζομαι»). Ο ταλαντούχος Ιταλός σεφ Φεντερίκο Ζανάσι ανέλαβε να το υλοποιήσει και ο Ντάντε Φερέτι, θρύλος της σκηνογραφίας, συνεργάτης των Φελίνι, Παζολίνι, Σκορσέζε, Τιμ Μπάρτον και κάτοχος βραβείου Όσκαρ, σχεδίασε το εσωτερικό του εστιατορίου.

«Δεν θέλω να μαγειρεύω πλέον με τα χέρια, αλλά με το μυαλό», μας έλεγε σε μια δημοσιογραφική παρέα ο Φεράν Αντριά, που, όσο κι αν προσπαθήσαμε, δεν ήθελε να δώσει καμία πληροφορία για το μενού του εστιατορίου. «Θα ανοίξει για το κοινό στις 8 Ιουνίου. Τότε θα δείτε». Αλλά πρόσθεσε κάποια αποκαλυπτικά στοιχεία: «Το να δημιουργήσεις ένα εστιατόριο είναι μια πολύ δύσκολη δουλειά. Θέλει διάβασμα, μελέτη σε βάθος. Ανοίγουν πολλά εστιατόρια στον κόσμο. Το 50% κλείνει μέσα σε δυο τρία χρόνια, γιατί δεν υπάρχει από πίσω σκέψη, φιλοσοφία. Ξεκινήσαμε από τους ρωμαϊκούς χρόνους για να δούμε πώς ήταν η κουζίνα τότε. Αναζητήσαμε, λ.χ., να δούμε αν υπήρχαν πιάτα αντίστοιχα του σεβίτσε. Επεξεργάζονταν πολύ τις πρώτες ύλες ή όχι; Μας απασχόλησαν όλα αυτά τα θέματα, έχοντας πάντα κατά νου ότι το βασικό μας κόνσεπτ είναι πώς θα μοιράζονται όλα. Όπως σε ένα τυπικό ιταλικό κυριακάτικο τραπέζι».

Εσπρέσο στο διάστημα

Το 2014, λίγο μετά την έναρξη των εργασιών εκσκαφής, μια έκπληξη περίμενε τους υπευθύνους του έργου. Αν το έργο κατασκευαζόταν στην Ελλάδα, μάλλον θα μιλούσαμε για... δυσάρεστη έκπληξη, αλλά οι ιταλικές αρχές είχαν διαφορετική άποψη. Έτσι, μόλις αποκαλύφθηκε ότι στο σημείο βρίσκονταν τα απομεινάρια μιας βασιλικής της εποχής του πρώιμου χριστιανισμού (4ος-5ος αιώνας), οι αποφάσεις ελήφθησαν αστραπιαία. Η οικογένεια Lavazza είδε μια θαυμάσια ευκαιρία να εμπλουτίσει το πρότζεκτ και πρότεινε την ανάδειξή της, οι τοπικές αρχές συμφώνησαν και όλα προχώρησαν γρήγορα. Σήμερα, τα απομεινάρια της βασιλικής φαίνονται από ένα μεγάλο επιδαπέδιο «παράθυρο» και ο αρχαιολογικός χώρος είναι ανοιχτός για τους επισκέπτες.

Στο ακριβώς επάνω επίπεδο απλώνεται το μουσείο της εταιρείας, σχεδιασμένο από τον σπεσιαλίστα στο πεδίο των εταιρικών μουσείων, Αμερικανό Ραλφ Απελμπάουμ. Ο πρώτος που συναντάει ο επισκέπτης είναι φυσικά ο ιδρυτής, Λουίτζι Λαβάτσα. Παλιές φωτογραφίες, τα πρώτα πειράματα ανάμειξης του καφέ, ιστορικά συμβόλαια, αρχεία της εποχής, ίχνη μιας μακράς και επιτυχημένης πορείας που ξεκίνησε από το πείσμα και το όραμα ενός ανθρώπου. Η συνέχεια είναι αποκαλυπτική γενικότερα για την ιστορία του εσπρέσο. Τα πρώτα ταξίδια στη Λατινική Αμερική, η πρώτη μηχανή εσπρέσο, που έφτιαξε το 1884 ο Άντζελο Μοριόντο και την παρουσίασε σε ένα μικρό καφέ απέναντι από τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό του Τορίνο. Διαφημίσεις, σκεύη, η διαδικασία της παραγωγής, αλλά και... εσπρέσο στο Διάστημα. Η αστροναύτης Σαμάνθα Κριστοφορέτι, η πρώτη Ιταλίδα που ταξίδεψε εκτός της γήινης ατμόσφαιρας, απόλαυσε τον πρώτο διαστημικό εσπρέσο, από μια μηχανή που κατασκεύασαν η ιταλική εταιρεία Argotec και η Lavazza, υπό την καθοδήγηση της ιταλικής διαστημικής υπηρεσίας.